“Harikulade güzel bir yüzünüz var, Mr. Gray. Çatmayın kaşlarınızı. Sahi söylüyorum. Güzellik de bir tür dehadır, hatta dehadan daha yücedir çünkü açıklama gerektirmez. Yeryüzünün yüce olgularından biridir güzellik, güneş ışığı gibi, bahar mevsimi gibi, ay dediğimiz o gümüş kabuğun karanlık sularda yansıması gibi. Büyüklüğü sorgulanamaz. Egemenlik onun Tanrısal hakkıdır. Ona sahip olanlara prenslik bahşeder. Gülümsüyorsunuz ha? Eh, güzelliğinizi yitirdiğiniz zaman gülümsemeyeceksiniz”
Oscar Wilde, onun roman yazmasına inanmayan çevresine tokat gibi bir cevap olarak bu eseri yazmış ve sahneden çekilmiştir. Yazar, roman yazabileceğini öyle bir göstermiştir ki, aradan geçen yıllara rağmen, büyük bir zevk ile her okuduğumuzda farklı dersler alarak anarız onu.
Birçok psikolojik ögeye yer vermiş Wilde, bu romanında. Psikoloji unsurları edebi zevk ile buluşturarak okuyucuya okuma hazzı kazandırmıştır. Yazar, yaşadığı çağda cinsel eğiliminden ötürü zorbalığa uğramış ve çok yalnızlaşmıştır. Yalnızlaşma, ruhen değildir sadece. Zindanlara da atılmıştır, Wilde.
Yazdığı eser, Dorian Gray’in Portresi ise bu ateşi iyice körüklemiş. Ama Wilde, durmamış neden dursun ve toplumun bu baskısına karşı yenik düşsün ki?
Eğer yenik düşenlerden olsaydı bugünün Oscar Wilde’ı olabilir miydi?
Adını duymaz, eserlerinden bihaber yaşar ve ölürdük. Wilde yaşadığı çağın, Viktorya çağının tüm ahlaksızlıklarına, ikiyüzlülüklerine başkaldırıp var olmaya çalışmıştır.
Kurgu mu bu roman, yoksa Oscar Wilde’in yaşamından izler mi var?
Oscar Wilde’in “Basil Hallward, olduğumu sandığım kişidir. Lord Henry, insanların ben sandığı kişidir, Dorian ise belki başka çağda benim olmak istediğim kişidir.” İfadesi kimlik karmaşasını derinden yaşadığının izlenimlerini veriyor.
Dorian, mutsuz bir çocukluk geçirmiştir. Mutsuz çocukluk, onu dünyaya ve içindekilere karşı duyarsız hale getirmiştir. Yaşadığı her anda, geçmişin kötü izlerini görmemiz kaçınılmazdır. Psikolojik her vakanın altında yatan, o meşhur çocukluk travmaları.
Dorian, çok güzel bir erkektir. Fakat o bu güzelliğin farkında değildir ve güzellik onun için bir şey ifade etmemektedir. Basil, onun güzelliğini resmetmek ister ve Dorian’ın portresini çizer. Sonradan tanışıp arkadaş olduğu Lord Henry ise, güzelliğe odaklanan birisidir ve Dorian’a bu güzelliğin çok önemli ve kıymetli olduğundan bahseder. Henry’nin bu telkinlerinden sonra, Gray zamanla güzelliğinden şikâyet etmeye ve kendini çirkin bulmaya başlar. Gray yavaş yavaş narsist bir kişiliğe doğru evrilmektedir. Yaşlanmak istemez, eğer biri yaşlanacaksa o neden ben oluyorum, portrem olmalı dercesine dualar eder. Tanrı dualarına karşılık verir, yaşlanan Gray değil, Gray’in portresidir, artık.
Ama portre yaşlandıkça, Gray’in karakteri çürür. Bu ruh hali, portreye de yansır ve çirkinleşir. Basel’i portresini yapan ressamı öldürecek kadar bedeni de ruhu da çirkinleşir Gray’in.
Hazzın peşinden koşarken yaşayacağı çirkin duygular Gray’in umurunda değildir. Zamanla iç sıkılmaları başlar ve Gray uykularında rahat edemez. Günahkâr olduğuna inanır ve kendini suçlamaya başlar. Portresi onun aynası olur, içini gösterir ona.
Ben kitabı okurken, kendi iç dünyama çok yöneldim. Günahlarımı, zayıflıklarımı, vicdanımı ve vicdansızlıklarımı düşünmeden edemedim.
“ ‘Ama insan yolunu kaybedebilir.’
‘Bütün yollar aynı yere çıkar sevgili Gladys.’
‘Nereye?’
‘Hayal kırıklığına.’ ”
Eserdeki Portre Neyi Temsil Ediyor?
“Benim gözümde güzellik mucizeler mucizesidir. Görünüşe göre yargıda bulunmayanlar yalnızca sığ kişilerdir. Dünyanın gerçek gizemi görünmeyen değil, gözle görünendir…”
Eseri, derin okuyup incelediğimizde portrenin materyalizm ve narsizmi simgelediğini, bir metafor olarak kullanıldığını görebiliriz. Kendi güzelliğinden başka bir şey düşünmeye zaman bulamayan, Gray’in bu düşüncesi onu zaten zamanla materyalist bir insan haline getirir. Kendisine olan aşkı, güzelliğine olan hayranlığı, portresine karşı hisleri onun narsist özellikler barındırdığının kanıtıdır.
KÜNYE
İlk Baskı Yılı: 1891
Tür: Roman
Yazar: Oscar Wilde
